02.07.2014 05:54
Leo II Cüce Galaksisi ve Karanlık Gökyüzü
Gökadamız Samanyolu'nun 24 küçük uydu galaksisi vardır. Bunlardan bir kısmı oldukça görkemli ve hatırı sayılır büyüklüklere sahipken, Leo (Aslan) II Cüce Gökadası gibi bazıları ise acınacak haldedir.
Bu cüce galaksi bize evrensel ölçülere göre çok yakın, sadece 700 bin ışık yılı uzaklıkta yer alıyor ve Samanyolu tarafından yavaş yavaş yutuluyor. Öyle ki,gökada içinde yeni yıldız oluşturabilecek gazın neredeyse tümüne Samanyolu el koymuş durumda ve kalan son gaz kırıntılarını da çekmeye devam ediyor. Bu nedenle, Aslan II'de neredeyse hiç yeni yıldız oluşumu yok. Var olan yıldızların hemen hemen tamamı, 8-10 milyar yaşından daha büyük ihtiyar yıldızlardan oluşuyor.
Bir yıldızın, onlarca ışık yılı uzaktan görülebilmesi için çok parlak, yani dev boyutlu bir yıldız olması gerekir. Dev boyutlu yıldızların (Kutup Yıldızı, Betelgeuse, Rigel vb) ise ömürleri çok kısadır; birkaç milyon ile 1 milyar yıl içinde süpernovaya dönüşerek yok olurlar. Bu galaksi içindeki tüm dev yıldızlar çoktan ölmüş haldeler. Yeni yıldızlar oluşturabilecek nebulaları meydana getiren gaz ve toz çoktan tükendiği için de dev parlak yıldız oluşumu milyarlarca yıldır gerçekleşmiyor. Geriye "parlak" yıldız olarak yalnızca, Güneş benzeri yıldızların "ölmeden önceki son aşaması" olan kırmızı dev yıldızlar kalmış durumda. Bunların sayısı da çok az.
Hala sağlıklı durumda olan, Güneş benzeri ve daha küçük kütleye sahip yıldızlar ise, malesef uzak (8-10 ışık yılı) mesafelerden çıplak gözle görünemezler. Bu nedenle, Dünya göklerinde çıplak gözle sadece bir iki tane Güneş tipinde yıldız görünebilir. Daha küçük yıldızların ise hiçbirini göremeyiz. Gece gökyüzünde gördüğünüz bütün yıldızlar, onlarca, yüzlerce ışık yılı uzaktaki kısa ömürlü dev yıldızlardır.
Biz Dünya'dan gökyüzüne baktığımızda 5 bin'e yakın yıldız görebiliriz. Leo II, yüzbinlerce Güneş benzeri G sınıfı sarı cüce, K sınıfı turuncu cüce ve M sınıfı kırmızı cüce yıldız içerir. Bu yıldızların çevresinde yaşama uygun binlerce Dünya benzeri gezegen bulunur.
Eğer bu gezegenlerden bazılarında gökyüzünü izleyen zeki canlılar varsa, geceleri kapkaranlık bir gökyüzünde çok az, belki en fazla 10 tane yıldız görebiliyor olmalılar. Normalde Leo II, bizimki gibi genç yıldızlar içeren bir galaksi olsaydı, bir gezegenden çıplak gözle bakıldığında gökyüzü yıldızla dolu olurdu. Fakat belirttiğimiz gibi, bu galakside bolca yıldız olmasına rağmen, uzaklardan görülebilecek genç dev yıldızlar yok.
Daha başka bir deyişle, burada yaşayan olası zeki varlıklar için gece gökyüzü, birkaç yıldız ve kendi sistemlerinin gezegenlerinden ibaret. Tabi, uzaktan soluk bir biçimde güçlükle seçilebilen Samanyolu galaksisi de gökyüzünde yer alıyor olmalı. Yıldızsız bir gökyüzünde gökbilimin nasıl gelişeceği, inanç ve kültürlerinin nasıl şekilleneceği ise ilginç beyin fırtınalarına gebe...
Kimbilir, yüzbinlerce yıldız içeren bir cüce galaksi içinde yaşadıklarının bile farkında değildirler.
Gökadamız Samanyolu'nun 24 küçük uydu galaksisi vardır. Bunlardan bir kısmı oldukça görkemli ve hatırı sayılır büyüklüklere sahipken, Leo (Aslan) II Cüce Gökadası gibi bazıları ise acınacak haldedir.
Bu cüce galaksi bize evrensel ölçülere göre çok yakın, sadece 700 bin ışık yılı uzaklıkta yer alıyor ve Samanyolu tarafından yavaş yavaş yutuluyor. Öyle ki,gökada içinde yeni yıldız oluşturabilecek gazın neredeyse tümüne Samanyolu el koymuş durumda ve kalan son gaz kırıntılarını da çekmeye devam ediyor. Bu nedenle, Aslan II'de neredeyse hiç yeni yıldız oluşumu yok. Var olan yıldızların hemen hemen tamamı, 8-10 milyar yaşından daha büyük ihtiyar yıldızlardan oluşuyor.
Bir yıldızın, onlarca ışık yılı uzaktan görülebilmesi için çok parlak, yani dev boyutlu bir yıldız olması gerekir. Dev boyutlu yıldızların (Kutup Yıldızı, Betelgeuse, Rigel vb) ise ömürleri çok kısadır; birkaç milyon ile 1 milyar yıl içinde süpernovaya dönüşerek yok olurlar. Bu galaksi içindeki tüm dev yıldızlar çoktan ölmüş haldeler. Yeni yıldızlar oluşturabilecek nebulaları meydana getiren gaz ve toz çoktan tükendiği için de dev parlak yıldız oluşumu milyarlarca yıldır gerçekleşmiyor. Geriye "parlak" yıldız olarak yalnızca, Güneş benzeri yıldızların "ölmeden önceki son aşaması" olan kırmızı dev yıldızlar kalmış durumda. Bunların sayısı da çok az.
Hala sağlıklı durumda olan, Güneş benzeri ve daha küçük kütleye sahip yıldızlar ise, malesef uzak (8-10 ışık yılı) mesafelerden çıplak gözle görünemezler. Bu nedenle, Dünya göklerinde çıplak gözle sadece bir iki tane Güneş tipinde yıldız görünebilir. Daha küçük yıldızların ise hiçbirini göremeyiz. Gece gökyüzünde gördüğünüz bütün yıldızlar, onlarca, yüzlerce ışık yılı uzaktaki kısa ömürlü dev yıldızlardır.
Biz Dünya'dan gökyüzüne baktığımızda 5 bin'e yakın yıldız görebiliriz. Leo II, yüzbinlerce Güneş benzeri G sınıfı sarı cüce, K sınıfı turuncu cüce ve M sınıfı kırmızı cüce yıldız içerir. Bu yıldızların çevresinde yaşama uygun binlerce Dünya benzeri gezegen bulunur.
Eğer bu gezegenlerden bazılarında gökyüzünü izleyen zeki canlılar varsa, geceleri kapkaranlık bir gökyüzünde çok az, belki en fazla 10 tane yıldız görebiliyor olmalılar. Normalde Leo II, bizimki gibi genç yıldızlar içeren bir galaksi olsaydı, bir gezegenden çıplak gözle bakıldığında gökyüzü yıldızla dolu olurdu. Fakat belirttiğimiz gibi, bu galakside bolca yıldız olmasına rağmen, uzaklardan görülebilecek genç dev yıldızlar yok.
Daha başka bir deyişle, burada yaşayan olası zeki varlıklar için gece gökyüzü, birkaç yıldız ve kendi sistemlerinin gezegenlerinden ibaret. Tabi, uzaktan soluk bir biçimde güçlükle seçilebilen Samanyolu galaksisi de gökyüzünde yer alıyor olmalı. Yıldızsız bir gökyüzünde gökbilimin nasıl gelişeceği, inanç ve kültürlerinin nasıl şekilleneceği ise ilginç beyin fırtınalarına gebe...
Kimbilir, yüzbinlerce yıldız içeren bir cüce galaksi içinde yaşadıklarının bile farkında değildirler.